O teatro galego en primeira liña

OS DOUS ÚLTIMOS PREMIOS DO TEATRO GALEGO

Nos últimos días asistimos á entrega de dous premios importantes para o teatro galego. Por unha banda, Max ao mellor texto en lingua galega para Avelino González, María Ordóñez, Sechu Sende e Artur Trillo por Pelos na lingua (que competía xunto con Santiago Cortegoso, por 0’7% Molotov e Roberto Salgueiro por Memoria de Helena e María); pola outra, o premio da Asociación de Escritores en Lingua Galega foille outorgado a Raúl Dans por Chegamos despois a unha terra gris (que neste caso disputaba o recoñecemento con A función do Tequila de Manuel Guede e mais co texto de Inácio Vilariño, Fábula Galénica).
Pelos na lingua, cuxo texto xa levara a xerra dos María Casares, é a segunda parte de Bicos con lingua, unhas das producións galegas que máis representacións acadaron nos últimos tempos. O proxecto é o mesmo: Talía encárgalle a unha serie de autoras que reflexionen sobre o tema da normalización lingüística por medio dunha escena dramática. Despois, a compañía escolle de entre todas as achegas aquelas que máis lle convencen, ou as que poden ser máis aptas para elas teatralizaren. A estética do espectáculo e tamén moi semellante. Cuns poucos elementos polifacéticos (mesa, cadeiras, paneis) que van compoñendo os diferentes espazos, Trillo, Casais e Ordóñez van metendo a diferentes personaxes-tipo en situacións que ofrecen unha mirada diferente respecto aos tópicos que aínda coutan a normalización da lingua galega. O espectáculo, coma o anterior, mantén en todo momento unha grande frescura e comicidade non exenta de retranca grazas a unha dirección na Avelino González optou pola axilidade e ás notables interpretacións do elenco, aos que sen dúbida lles axuda ese tan bo galego oral que posúen e que tan pouco abunda nas nosas táboas.

 Cons estes dous espectáculos, Talía reafírmase como unha compoñía comprometida. Comprometida coa lingua galega e a súa defensa, e comprometida, asemade, co importante labor que o teatro ten feito historicamente a favor da normalización da lingua galega. O Premio Max contradí así todo un clima de oposición á expansión dos usos do galego, e serve de argumento en contra dos que se fan chamar vítimas da normalización (Galicia Bilingüe e simpatizantes varios). Non é este o lugar para nos enlear en debates deste tipo, mais si a tribuna desde a que declararmos que o Max de Talía demostra, unha vez máis, que a arte, que o teatro, tamén pode (e debe) ter unha dimensión política.
De por banda, o premio da AELG ao mellor texto dramático a Chegamos despois a unha terra gris, texto de Dans vencedor do Cunqueiro no 2010, confirma a un dramaturgo experimentado nas estruturas clásicas do estilo realista, que paseniño vai afondando no seu proxecto dramático de poetización austera dos conflitos do cotiá contemporáneo. Despois daquela escapada evasiva que foi Nachtmar, se cadra o texto máis autobiográfico e libre do autor, con este novo drama Dans convértese nun referente do teatro das persoas. A súa experiencia como guionista televisivo foi modelando unha escrita capaz de crear personaxes cada vez máis verídicos. En Chegamos despois a unha terra gris, onde a familia se presenta como campo de batalla, onde a mentira e as dependencias se elevan a grandes temáticas, chama a atención a veracidade dos conflitos, a carnalidade dos diálogos e a proximidade das palabras ditas polos personaxes teatrais con aqueloutras que as persoas nos dicimos no mundo real. De fondo, unha trama totalmente humana engádelle á obra unha forza emotiva digna só dalgúns poucos escollidos. Un Dans que se supera a si mesmo e que inicia unha etapa de madurez creativa na que (agardamos que así aconteza) aínda pode estar por chegar o mellor da súa obra.
Roi V. Ponte
V ía http://praza.com/